Skontaktuj się 695.733.532

Czy można odwołać darowiznę?

Ewa Tomala

Co do zasady istnieje możliwość odwołania darowizny, zarówno w przypadku darowizny niewykonalnej, jak i tej, która już została wykonana. 

Z pewnością trudniej jest odwołać darowiznę wykonaną, czyli taką, która znalazła się zarówno w posiadaniu, jak i w majątku obdarowanego. Tak jest w przypadku opisanym.

Możliwość odwołania darowizny, jest charakterystyczna dla tego rodzaju umowy. Wynika to z faktu, że w przypadku nabycia bezpłatnego, osobie obdarowanej przysługuje słabsza ochrona prawna. Efektem tego jest możliwość pozbawienie darowizny skutków prawnych w sytuacji, gdy obdarowany zachowuje się wobec darczyńcy w sposób szczególnie naganny.

Aby odwołać darowiznę już wykonaną, konieczne będzie wykazanie, że obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności (art. 898 § 1 k.c.). Należy jednak pamiętać, że mogą być to jedynie działania obdarowanego, które miały miejsce dopiero po zawarciu umowy darowizny. Nie można powoływać się na zachowanie obdarowanego, które miało miejsce przed zawarciem umowy darowizny. Jednakże nie będzie można odwołać darowizny z powodu rażącej niewdzięczności, w sytuacji jeżeli darczyńca przebaczył obdarowanemu.

Kolejną ważną kwestią jest, to, że darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego (art. 899 kc).

A zatem przesłanką umożliwiającą odwołanie darowizny wykonanej jest rażąca niewdzięczność obdarowanego. Jednakże, nie wszystkie niestosowne zachowania obdarowanego będą mogły zostać ocenione jako rażąca niewdzięczność. Ustawodawca celowo używa w tym przypadku zwrotu „rażąca”. W orzecznictwie polskich sądów podkreśla się, iż rażącą niewdzięczność musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Czynami świadczącymi o rażącej niewdzięczności obdarowanego są: odmówienie pomocy w chorobie, odmowa pomocy osobom starszym, rozpowszechnianie uwłaczających informacji o darczyńcy, pobicia czy ciężkie znieważenia (wyrok SN z dnia 17.11.2011 r., IV CSK 113/2011). Zatem przy ocenie czy zachowanie obdarowanego można uznać za „rażącą niewdzięczność”, każdą sytuację należy oceniać indywidualnie, nie można stosować tutaj swoistego automatyzmu. O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych.

Ewa Tomala

Ewa Tomala

Radca Prawny